Psychoterapia poznawczo- behawioralna jest opartą na dowodach naukowych metodą leczenia zaburzeń psychicznych, problemów emocjonalnych czy problematycznych zachowań. Prowadzi do lepszego rozumienia siebie, radzenia sobie ze stresem, poprawy jakości życia i odczuwanego psychologicznego dobrostanu.
Skrót CBT pochodzi od angielskiej nazwy Cognitive- Behavioral Therapy. Już przyglądając się samej nazwie tego nurtu terapeutycznego możemy zauważyć jego dwa kluczowe elementy wykorzystywane w procesie leczenia:
- procesy poznawcze: myśli, interpretacje zdarzeń, przekonania
- procesy behawioralne: zachowania, reakcje
Co jest celem terapii poznawczo- behawioralnej?
Każdy pacjent rozpoczynając terapię ustala wraz z terapeutą cele terapii. Cele powinny być specyficzne, mierzalne i realistyczne. Na przykład, osoba zmagająca się z depresją, która z powodu obniżonego nastroju wycofała się z większości aktywności może jako cele terapii wskazać: powrót do codziennych obowiązków, spotykanie się ze znajomymi, wykonywanie czynności które kiedyś sprawiały pacjentowi przyjemność jak czytanie książek czy wyprawy w góry. W terapii poznawczo-behawioralnej zaburzenia psychiczne leczone są poprzez zrozumienie, co powoduje cierpienie pacjenta , rozpoznanie osobistych znaczeń i przekonań a także zmiana dysfunkcjonalnego sposobu myślenia i niepomocnych zachowań. Zmiana myślenia i zachowań pociąga za sobą zmianę odczuwanych emocji. Terapia poznawczo-behawioralna uczy pacjenta, jakiego rodzaju myślenie i jakie zachowania będą dla pacjenta wspierające.
Jak wygląda terapia poznawczo-behawioralna?
Podstawowe zasady terapii poznawczo- behawioralnej (opracowane przez dr Judith Beck) :
1). Diagnoza, konceptualizacja
terapeuta buduje konceptualizację problemów pacjenta aby zrozumieć mechanizmy i czynniki podtrzymujące problem. Wykorzystuje dostępne naukowe modele poznawczo-behawioralne danych zaburzeń.
2). Silne przymierze terapeutyczne
terapeuta jest życzliwy, wyraża zainteresowanie, empatię i kompetencje, uważnie słucha, dba o to by pacjent czuł się zrozumiany.
3). Czynne uczestnictwo pacjenta
terapia poznawczo- behawioralna to praca zespołowa, zaangażowanie pacjenta jest kluczowe.
4). Zorientowanie na cel i koncentrowanie na problemie
na początku terapii pacjent jest proszony o wymienienie aktualnych problemów i wyznaczenie celów, nadaje to kierunek dalszej pracy.
5). Koncentracja na teraźniejszości
przeszłość jest omawiana w celu zrozumienia bieżących problemów.
6).Psychoedukacja
ważnym elementem terapii jest edukacja pacjenta na temat problemu/ zaburzenia z którym się zmaga tak aby zrozumiał mechanizmy, aby nauczył się jak być sam dla siebie terapeutą i potrafił zapobiegać nawrotom w przyszłości.
7).Ograniczenie w czasie
terapia nie trwa w nieskończoność, w przypadku pojedynczych problemów takich jak fobia prosta terapia może zakończyć się po 4 sesjach. Przy bardziej złożonych problemach terapia może trwać kilka miesięcy, rok. Terapia zaburzeń osobowości może trwać dwa lata lub dłużej.
8). Struktura sesji
sesje odbywają się według określonego porządku: część wstępna (omówienie nastroju pacjenta, przegląd ubiegłego tygodnia, ustalenie planu na sesję), część środkową (przegląd pracy osobistej, omówienie ustalonych problemów, wyznaczenie nowych zadań), część końcową (podsumowanie, refleksje).
9). Terapia uczy pacjenta rozpoznawać, weryfikować i podważać dysfunkcjonalne myśli i przekonania.
10). W terapii wykorzystuje się wiele technik mających na celu zmianę wzorców myślenia, emocji i zachowań.
Źródła:
Beck, J.: Terapia poznawczo-behawioralna. Podstawy i zagadnienia szczegółowe. Kraków, 2012.
Popiel, A., Pragłowska. E.: Psychoterapia poznawczo-behawioralna. Teoria i praktyka. Warszawa 2008.
